Historia księgowości

Chińska cywilizacja już tysiące lat temu wyprzedzała kulturowo i gospodarczo znaczną część świata. To tu narodziło się wiele wynalazków, kwitła twórczość uczonych, intelektualistów, a także przedsiębiorczość. Powstawały ogromne gospodarstwa rolne, przynoszące właścicielom znaczne zyski, zarządzane przez liczną, wykształconą elitę społeczną. Wszystko to pod okiem rozwiniętej i silnie zbiurokratyzowanej administracji państwowej. Już od najdawniejszych czasów w Chinach rozwijała się księgowość, początkowo nieco prymitywna, z czasem jednak coraz bardziej zaawansowana. Wielka to szkoda, iż historycy nie są w stanie dokładnie zgłębić tego nurtującego tematu.

Początki

Ślady działalności pierwszych chińskich „księgowych” odnajdujemy już w czasach prehistorycznych. Z początku posługiwano się prostymi metodami oznaczania liczb, takimi jak wiązanie określonej ilości supłów na przeznaczonej do tego linie. W czasach dynastii Shia, panującej między 2205 a 1766 rokiem p. n.e., gdy kształtowało się pismo, liczbę oraz rodzaj posiadanych przez właścicieli ziemskich dóbr i zwierząt gospodarskich zapisywano na muszlach oraz zwierzęcych kościach. Oszczędnie pod względem słów, acz w chronologiczny i uporządkowany sposób spisywano również dokonywane transakcje. W czasach dynastii Chou (1122 r. p. n.e. – 250 r. n. e.) utworzone zostało słowo oznaczające księgowość – „Kwai-ji”.

Rozwój

Znaczne usprawnienie księgowości nastąpiło w czasach panowania dynastii Han (206 r. p. n.e. – 1279 r. n. e.). Pisma rządowe doyczące księgowości podzielono wtedy na trzy sekcje, które współcześnie określilibyśmy jako: „przychód”, „koszty” i „bilans”. Pisma te tworzone były w trybie miesięcznym, kwartalnym bądź rocznym. Na bambusie i drewnie spisywano oraz starannie porządkowano spisy dot. transakcji złota, żywności oraz dóbr.

Zmiany i postęp

W czasach dynastii T’ang (618-975 r. n. e.) doszło do ujednolicenia systemu monetarnego oraz standaryzacji księgowości na różnych obszarach państwa. Dzienniki oraz rejestry dzieliły się na główne i pomocnicze, dotyczyły już głównie pieniędzy. Zapisywane były na papierze. Rząd centralny otrzymywał raporty ze wszystkich jednostek państwowych, a główny urząd księgowy odpowiadał za dochody oraz budżet państwa. Raporty podzielono tym razem na cztery części: „bilans początkowy”, „przychód”, „koszty” oraz „bilans końcowy”. Kolejne usprawnienia wprowadzane były w czasach panowania dynastii Sung (960 – 1279 r. n. e.).